ilk kez kanaviçe yapmaya karar verdim. ne var ki, dedim, ipi iğneye geçir, deliklerden çaprazla geç, mis gibi. naif bir heves, büyük bir yanılgıymış. beyaz kumaşa bakıyorsun… ama bakıyorsun. delik nerede, iğne nereye girip nereden çıkacak? gözlerimle kumaş arasında geçen ilk 15 dakika boyunca yemin ederim küçük bir körlük yaşadım.

ayrıca ipliği iğneye geçirme süresi > işleme süresi bu nasıl bir rezalet. ip bir türlü geçmiyor, geçen kıvrılıyor, kıvrılan düğüm oluyor, düğüm olan sinir ediyor. bir noktada şöyle düşündüm: “kanaviçeyi yapanlar gerçekten bu kadar sabırlı insanlar mı… yoksa onlar da arada kumaşı bir kenara atıp ‘böyle hobi mi olur ya’ diye sinirleniyor mu?”

ama itiraf edeyim… bir yaprak çıktığında inanılmaz bir haz geliyor. resmen “ben bunu işledim, ben yaptım ulan” diyorsun. bir tür sabır terapisi, sinir bozarak huzura ulaşmak gibi bir şey.

şu an için hedefim: bu ortancayı bitirip çerçeveletmek. bir sonraki hedefim: kanaviçe değil.

Bir ülkede hayatlar bu kadar ucuz olmamalı. Yangın alarmı olmayan otellerde, gaz maskesi verilmeyen askerî operasyonlarda, söndürme uçağı olmayan orman yangınlarında insan kaybediyoruz. Üstelik bu olaylar bir istisna değil, neredeyse bir rutine dönüşmüş durumda. Her kriz, hazırlıksız yakalanan bir toplumun acısını yüzümüze çarpıyor. Her felaket, “Bu kez belki öğreniriz” dediğimiz ama hiçbir şeyin değişmediği birer uyarı işareti gibi duruyor önümüzde.

Hiç ders çıkarmıyoruz. Hiiççç.. Çünkü sorun sadece teknik yetersizlik değil, zihinsel bir ilgisizlik. Çünkü bizde krize değil, tepkilere hazırlık var. Müdahale ilkel, sorumluluk belirsiz, çözüm ise yine halkın sırtına yüklenmiş. İtfaiye yerine kovayla koşan vatandaş, ilk yardım çantası yerine duasıyla destek olmaya çalışan komşu…

Bu normal değil. Buna alışmak, göz göre göre kayıpları seyretmeyi içselleştirmek demek.

Bazı insanlar vardır. öyle bir özgüven değil bu, başka bir şey… hayat boyu kendilerini sorgulamadan, yaptıkları hiçbir şeyin sorumluluğunu almadan yaşarlar.

Kendi duyguları hep en önemli olandır. kendi yorgunlukları, kendi öfkeleri, kendi ihtiyaçları… senin duyguların mı? ya abartılı bulunur ya da manipülasyon sanılır. empati yoksunu olmakla kalmazlar; seni susturmayı da görev edinirler. çünkü eğer sen konuşursan, onlar kendileriyle yüzleşmek zorunda kalacaklar. Ve onlar bunu hiç ama hiç istemez.

İsterler ki onlar yanlış yapsın, sen göz yum. onlar sana ağır laflar etsin, sen alttan al. sen onların hayatındaki her rolü üstlen — arkadaş ol, sırdaş ol, destek ol, tahammül eşiği ol… ol da ol, ol da ol...

biraz geri çekilsen, hemen suçlu sen olursun.

oysa ki sen sadece tükenmişsindir. o kadar çok sustun, o kadar çok sabrettin ki artık içinden gelmiyordur. bu yorgunluk birden olmadı. küçük küçük içini kemiren şeylerin birikmiş hâlidir.

insan, sevdiği için katlanır ama katlanmak, her şeyin normal olduğu anlamına gelmez. sürekli fedakarlık bekleyemezsiniz.

bazı insanlar değişmeyi değil, çevresini suçlamayı tercih eder. çünkü değişmek emek ister, dürüstlük ister, sorumluluk ister, çaba ister, cesaret ister. onlarda ise bol bol kibir, sıfır farkındalık…

bir noktadan sonra şunu fark edersin: onların hayatı boyunca değişmeyen tek huyu, herkesin suçlu olup kendilerinin hep haklı oluşudur.

Tarih boyunca filozoflar, ahlakın insan doğasının bir parçası olduğunu savundular. Vicdan, empati ve adalet duygusu, dinlerden bağımsız olarak da gelişebilir. Yani, insan bir dinin öğretilerine bağlı olmasa da, yine de ahlaki sorumluluklar hissedebilir ve bunlara göre yaşayabilir. Ahlak, insana dair evrensel bir anlayıştır. Bugün, birçok kişi dini kurallara bağlı olsa da, bu kişilerin yaşamlarındaki davranışlar bazen dinin özüne ters düşebiliyor. Namaz kılmak, oruç tutmak gibi ritüelleri yerine getiren, ancak dürüstlükten, adaletten uzaklaşan bireyler bu çelişkiyi somut bir şekilde gözler önüne seriyor. Din, sadece şekilsel bir kimlikten ibaret olmamalı. Kısaca ahlak olmadan din yalnızca bir rutin haline gelir.